Uwaga kontrola!
Jak długo urząd skarbowy może kontrolować przedsiębiorcę? Przedsiębiorca powinien liczyć się z tym, że w każdej chwili spodziewać się może kontroli pracowników urzędu skarbowego, celem dokonania przez nich oceny rzetelności i prawidłowości wywiązywania się z obowiązków wobec fiskusa.
Limit kontroli
Kontrola podatkowa podejmowana jest z urzędu i może być wszczęta w każdym czasie. Kontrolujący ograniczeni są co do terminu przedawnienia zobowiązania. Niedopuszczalne jest, aby kontrola podatkowa prowadzona była w stosunku do zobowiązań, które uległy przedawnieniu. Należy pamiętać, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się, co do zasady, po upływie 5 lat licząc od końca rok kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 ustawy Ordynacja podatkowa). Należy pamiętać również, iż termin ten może zostać przerwany lub zawieszony.
Termin pięcioletni jest również wyznacznikiem okresu przechowywania dokumentów podatkowych. Księgi, ewidencje, faktury itp. należy przechowywać do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania, którego dotyczą. Po tym okresie można się już spokojnie wyzbyć dokumentów, aby uporządkować domowe archiwum.
Przeprowadzając kontrolę u przedsiębiorcy, pracownicy urzędu skarbowego, ograniczeni są nie tylko terminem przedawnienia podatku, ale także rocznym limitem czasu trwania kontroli (art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Oznacza to, że przedsiębiorcy nie mogą być kontrolowani w nieskończoność.
Czas trwania wszystkich kontroli prowadzonych w jednym roku kalendarzowym przez urząd skarbowy u mikroprzedsiębiorców nie może przekroczyć 12 dni roboczych. W przypadku małych przedsiębiorców limit ten wynosi 18 dni roboczych, a średnich firm – 24 dni robocze. U pozostałych – 48 dni roboczych.
Tak jak od każdej zasady są wyjątki, również i w tym przypadku mamy do czynienia z odstępstwem od normy. Niektóre kontrole nie podlegają w ogóle ograniczeniom czasowym, dotyczy to przypadku zasadności zwrotu VAT przed jego dokonaniem.
Kontrola podatkowa rozpoczyna się w momencie doręczenia przedsiębiorcy upoważnienia do jej przeprowadzenia i okazania przez kontrolujących legitymacji służbowej. Istnieją przypadki, gdy wystarczy samo wylegitymowanie się. Dopuszcza się taką możliwość, gdy ma to przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego bądź służy zabezpieczeniu dowodu ich popełnienia. W takim przypadku, upoważnienie musi być dostarczone do kontrolowanego w terminie 3 dni.
Należy też wiedzieć, że przedsiębiorca obowiązany jest prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli może mieć formę zbioru dokumentów. Służy ona przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności.
W przypadku wszczęcia kontroli, przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli, albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli.
Kontrola może się przedłużyć
Chcąc wiedzieć, jak długo potrwa kontrola, trzeba uważnie przeczytać upoważnienie. W upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli, podany jest zawsze termin zakończenia kontroli, ale jest to tylko termin przewidywany. Pracownicy urzędu powinny w terminie określonym w upoważnieniu zakończyć kontrolę, ale w praktyce nie zawsze się to udaje. Data zakończenia kontroli może być przesuwana. Kontrola może trwać dłużej, gdy w trakcie jej trwania wyjdzie na jaw, że podatnik poważnie naruszył swoje obowiązki wobec fiskusa. Nie złożył deklaracji albo też zaniżył zobowiązanie podatkowe lub zawyżył stratę w wysokości przekraczającej równowartość 10 proc. kwoty zadeklarowanego zobowiązania bądź straty. W takiej sytuacji kontrolujący mają prawo prowadzić kontrolę dwa razy dłużej niż to wynika z podstawowego rocznego limitu określonego dla danego przedsiębiorcy.
O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu podatnik musi być powiadomiony. Pracownicy urzędu zobowiązani są powiadomić kontrolowanego przedsiębiorcę o przedłużeniu terminu kontroli, podając jednocześnie przyczyny przedłużenia terminu i wskazując nowy termin jej zakończenia. Procedura ta jest jednakowa w każdym przypadku, niezależnie od tego z czyjej winy doszło do opóźnienia.
Brak stosownego powiadomienia o przedłużeniu czynności kontrolnych powoduje, iż dokumenty zebrane po upływie terminu określonego w upoważnieniu, nie stanowią dowodu w prowadzonym postępowaniu podatkowym. Kontrolujący muszą ponadto liczyć się z godzinami otwarcia firmy. Czynności kontrolnych mogą dokonywać w godzinach prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę (art. 285a ustawy ordynacja podatkowa).
Zakończenie kontroli podatkowej następuje w dniu doręczenia podatnikowi lub osobie uprawnionej protokołu zawierającego opis dokonanych ustaleń.
A jeśli kontrola prowadzona jest zbyt długo?
W przypadku, gdy kontrola prowadzona przez pracowników urzędu skarbowego, zajmuje więcej czasu niż jest to dopuszczalne przepisami ustawy, można złożyć pisemny sprzeciw wobec prowadzenia kontroli z naruszeniem przepisów prawa (art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Sprzeciw należy wnieść w ciągu 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. W przypadku, gdy naruszenie limitu czasu trwania kontroli nastąpiło w trakcie jej prowadzenia, termin ten zaczyna biec w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu. Sprzeciw kieruje się do naczelnika urzędu skarbowego. O jego złożeniu przedsiębiorca jednocześnie informuje pisemnie kontrolujących. Urząd skarbowy ma 3 dni robocze na rozpoznanie sprzeciwu i wydanie postanowienia o odstąpieniu albo o kontunuowaniu czynności kontrolnych. Jeżeli w tym terminie, przedsiębiorca nie zostanie powiadomiony, przyjmuje się, że zapadło rozstrzygnięcie o odstąpieniu czynności kontrolnych. Na postanowienie wydane przez naczelnika urzędu skarbowego przysługuje wniesienia zażalenia. Zażalenie to winno być rozpatrzone w ciągu 7 dni od wniesienia. W przeciwnym wypadku przyjmuje się, że zapadło rozstrzygnięcie uznające nasze zarzuty podniesione w zażaleniu. Wniesienia sprzeciwu wstrzymuje czynności kontrolne. Następuje to z chwilą doręczenia kontrolującym zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu. Czynności te nie są wykonywane do czasu rozpatrzenia sprzeciwu przez naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku, gdy na wydane postanowienie zostanie wniesione zażalenie, kontrolerzy muszą wstrzymać swoje działania do momentu jego załatwienia.
Źródło: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.; ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.).
„Wyszkowiak” nr 34 z 21 sierpnia 2012 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych
Kontrola podatkowa podejmowana jest z urzędu i może być wszczęta w każdym czasie. Kontrolujący ograniczeni są co do terminu przedawnienia zobowiązania. Niedopuszczalne jest, aby kontrola podatkowa prowadzona była w stosunku do zobowiązań, które uległy przedawnieniu. Należy pamiętać, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się, co do zasady, po upływie 5 lat licząc od końca rok kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 ustawy Ordynacja podatkowa). Należy pamiętać również, iż termin ten może zostać przerwany lub zawieszony.
Termin pięcioletni jest również wyznacznikiem okresu przechowywania dokumentów podatkowych. Księgi, ewidencje, faktury itp. należy przechowywać do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania, którego dotyczą. Po tym okresie można się już spokojnie wyzbyć dokumentów, aby uporządkować domowe archiwum.
Przeprowadzając kontrolę u przedsiębiorcy, pracownicy urzędu skarbowego, ograniczeni są nie tylko terminem przedawnienia podatku, ale także rocznym limitem czasu trwania kontroli (art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Oznacza to, że przedsiębiorcy nie mogą być kontrolowani w nieskończoność.
Czas trwania wszystkich kontroli prowadzonych w jednym roku kalendarzowym przez urząd skarbowy u mikroprzedsiębiorców nie może przekroczyć 12 dni roboczych. W przypadku małych przedsiębiorców limit ten wynosi 18 dni roboczych, a średnich firm – 24 dni robocze. U pozostałych – 48 dni roboczych.
Tak jak od każdej zasady są wyjątki, również i w tym przypadku mamy do czynienia z odstępstwem od normy. Niektóre kontrole nie podlegają w ogóle ograniczeniom czasowym, dotyczy to przypadku zasadności zwrotu VAT przed jego dokonaniem.
Kontrola podatkowa rozpoczyna się w momencie doręczenia przedsiębiorcy upoważnienia do jej przeprowadzenia i okazania przez kontrolujących legitymacji służbowej. Istnieją przypadki, gdy wystarczy samo wylegitymowanie się. Dopuszcza się taką możliwość, gdy ma to przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego bądź służy zabezpieczeniu dowodu ich popełnienia. W takim przypadku, upoważnienie musi być dostarczone do kontrolowanego w terminie 3 dni.
Należy też wiedzieć, że przedsiębiorca obowiązany jest prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli może mieć formę zbioru dokumentów. Służy ona przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności.
W przypadku wszczęcia kontroli, przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli, albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli.
Kontrola może się przedłużyć
Chcąc wiedzieć, jak długo potrwa kontrola, trzeba uważnie przeczytać upoważnienie. W upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli, podany jest zawsze termin zakończenia kontroli, ale jest to tylko termin przewidywany. Pracownicy urzędu powinny w terminie określonym w upoważnieniu zakończyć kontrolę, ale w praktyce nie zawsze się to udaje. Data zakończenia kontroli może być przesuwana. Kontrola może trwać dłużej, gdy w trakcie jej trwania wyjdzie na jaw, że podatnik poważnie naruszył swoje obowiązki wobec fiskusa. Nie złożył deklaracji albo też zaniżył zobowiązanie podatkowe lub zawyżył stratę w wysokości przekraczającej równowartość 10 proc. kwoty zadeklarowanego zobowiązania bądź straty. W takiej sytuacji kontrolujący mają prawo prowadzić kontrolę dwa razy dłużej niż to wynika z podstawowego rocznego limitu określonego dla danego przedsiębiorcy.
O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu podatnik musi być powiadomiony. Pracownicy urzędu zobowiązani są powiadomić kontrolowanego przedsiębiorcę o przedłużeniu terminu kontroli, podając jednocześnie przyczyny przedłużenia terminu i wskazując nowy termin jej zakończenia. Procedura ta jest jednakowa w każdym przypadku, niezależnie od tego z czyjej winy doszło do opóźnienia.
Brak stosownego powiadomienia o przedłużeniu czynności kontrolnych powoduje, iż dokumenty zebrane po upływie terminu określonego w upoważnieniu, nie stanowią dowodu w prowadzonym postępowaniu podatkowym. Kontrolujący muszą ponadto liczyć się z godzinami otwarcia firmy. Czynności kontrolnych mogą dokonywać w godzinach prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę (art. 285a ustawy ordynacja podatkowa).
Zakończenie kontroli podatkowej następuje w dniu doręczenia podatnikowi lub osobie uprawnionej protokołu zawierającego opis dokonanych ustaleń.
A jeśli kontrola prowadzona jest zbyt długo?
W przypadku, gdy kontrola prowadzona przez pracowników urzędu skarbowego, zajmuje więcej czasu niż jest to dopuszczalne przepisami ustawy, można złożyć pisemny sprzeciw wobec prowadzenia kontroli z naruszeniem przepisów prawa (art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Sprzeciw należy wnieść w ciągu 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. W przypadku, gdy naruszenie limitu czasu trwania kontroli nastąpiło w trakcie jej prowadzenia, termin ten zaczyna biec w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu. Sprzeciw kieruje się do naczelnika urzędu skarbowego. O jego złożeniu przedsiębiorca jednocześnie informuje pisemnie kontrolujących. Urząd skarbowy ma 3 dni robocze na rozpoznanie sprzeciwu i wydanie postanowienia o odstąpieniu albo o kontunuowaniu czynności kontrolnych. Jeżeli w tym terminie, przedsiębiorca nie zostanie powiadomiony, przyjmuje się, że zapadło rozstrzygnięcie o odstąpieniu czynności kontrolnych. Na postanowienie wydane przez naczelnika urzędu skarbowego przysługuje wniesienia zażalenia. Zażalenie to winno być rozpatrzone w ciągu 7 dni od wniesienia. W przeciwnym wypadku przyjmuje się, że zapadło rozstrzygnięcie uznające nasze zarzuty podniesione w zażaleniu. Wniesienia sprzeciwu wstrzymuje czynności kontrolne. Następuje to z chwilą doręczenia kontrolującym zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu. Czynności te nie są wykonywane do czasu rozpatrzenia sprzeciwu przez naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku, gdy na wydane postanowienie zostanie wniesione zażalenie, kontrolerzy muszą wstrzymać swoje działania do momentu jego załatwienia.
Źródło: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.; ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.).
„Wyszkowiak” nr 34 z 21 sierpnia 2012 r.
***
Agnieszka Londzin ekonomista, audytor - specjalista w dziedzinie podatków i finansów publicznych. Wieloletni pracownik służb skarbowych